Samarqandning ko’hna qismida, Amir Temur jome’ masjidining kunchiqar tomonida, bundan olti asrlar ilgari barpo qilingan, mo’jazgina, asrlar yukidan beli bukchayib qolgan bir me’moriy obida qad rostlab turibdi. Bu obidaning gumbazi ostida Amir Temurning suyukli xotini, u bilan ko’plab issiq-sovuqlarni birga baham ko’rgan, zukko, tadbirkor, oqila Katta xonim-Saroymulkxonim-Bibixonim abadiy uyquda yotibdi. Har xil ofatlar, qarovsizlik va asrlarning zalvorli yukidan uning gumbazi yiqilib tushdi,ammo butunlay yo’q bo’lib ketmadi.Bibixonim maqbarasi haqidagi ilk tarixiy ma’lumotlarni biz 1404 yili Samarqandga tashrif buyurgan, Kastiliya qiroli Hyenrix III ning elchisi Rui Gonsales de Klavixoning kundaliklaridan o’qishimiz mumkin. Ispan elchisi bu yodgorlik haqida: – “Dushanba, yigirma to’qqizinchi sentyabr kuni janob (ya’ni, Amir Temur) Samarqand shahriga jo’nadi va shaharga kirish yo’lining ustida joylashgan bir uyga to’xtadi. Bu uyni janob xotini Kan’oning (Bibixonimning onasi) uchun qurdirgandi. Uning onasi shu uyning ichidagi sag’anaga dafn etilgan. Uy juda hashamatli bo’lib ichi ajoyib bezatilgan. Ularda uylarni juda hashamatli bezatish odati bo’lmasa-da, bu uy hashamatli, u hali bitmagan, har kuni ish bormoqda» – deb yozgan edi. Bu yerda gap Saroymulkxonim-Bibixonim madrasasi va unga yondosh qilib Amir Temur tomonidan qaynonasi, ya’ni, Bibixonimning onasi, amir Qozonxonning xotini uchun qurdirgan maqbara haqida borayotgani yirik tarixchilar tomonidan tan olingan. 

Bibixonim maqbarasi qurilgan davrda juda hashamatli va mahobatli bo’lgan, uning devorlari rang-barang koshinlar, naqshlar hamda Qur’ondan keltirilgan oyatlar bitilgan yozuvlar bilan bezatilgan. Maqbaraning ichki tuzilishi, xuddi Go’ri Amir maqbarasidek ikki, qavatli, pastda sag’ana, tepada esa ziyoratxona bo’lgan. Maqbaraning gumbazi yiqilganidan so’ng unig ichiga qor-yomg’irlar tushib sag’ananing tomi ham yiqilib tushgan. 1941 yili arxeolog Yahyo Fulomov rahbarligidagi olimlar maqbarada qazish ishlarini olib borishib, shu paytgacha no’malum bo’lgan ko’pgina narsalarni aniqladilar. Shu paytgacha, sag’ana o’rtasidagi bo’sh yerning tagida yashirin qabrlar mavjud, degan taxminlar bor edi. Bu yer qazib ko’rilgada, bu yerda hyech qanday yashirin qabr yo’qligi ma’lum bo’ldi. Shuningdek, ekspedisiya a’zolari maqbara XI-XII asrlarga oid madaniy qatlam ustida bunyod qilinganligini aniqladilar. 1941 yilning iyun oyida YA.Fulomov boshchiligidagi arxeologlar maqbaradagi qabrlarni ham ochib o’rgandilar.

Shuni aytish lozimki, ushbu maqbaraga dafn etilganlar, marmartoshlardan yo’nilgan tosh tobutlarga kumilganlar. Ushbu tosh tobutlar dastlab maqbaraning pastiga, ya’ni, sag’anaga qo’yilgan edi, sag’ananing tomi yiqilib tushganidan so’ng esa tosh tobutlar tokchalar ichiga joylashtirilgandir. Arxeologlar dastlab shimoliy tokchada turgan tosh tobutni ochishga kirishdilar. Tosh tobutni yopib turgan tosh qopqoq ko’tarib olingach, uning ichida paxta, gazlamalarga aralashib yotgan suyaklar ko’rindi. Mumiyolangan suyaklar shu darajada aralashtirib tashlanganki, oyoq suyaklari bosh suyaklari bilan birga yotardi. Antropolog M.Gerasimovning aniqlashiga ushbu suyaklar 25-30 yoshli ayol kishiga tegishli ekan. Tosh tobutning qopqog’ida hyech qanday yozuvlar bo’lmaganligi uchun malikaning shaxsiyatini aniqlab bo’lmadi. Shundan so’ng olimlar, shimoliy tokchaga qo’yilgan ikkinchi tosh tobutni ochishga kirishdilar. Bu tobutning uzunligi 1 m 90 sm, eni 47-66 sm, balandligi 37sm, bo’lib u ham yaxlit, kulrang marmartoshdan yasalgan edi. Tosh tobutning qopqog’i ochilgach, uning ichida aralash quralash bo’lib yotgan suyaklar, tuproq, paxta va gazlama qoldiqlari ko’rindi. Tobut ichidagi suyaklar shu darajada ezilib ketgan ediki, uni yoshini aniqlashni iloji bo’lmadi, faqatgina antropolog M.Gerasimov ushbu suyaklar keksa ayol kishiga tegishli ekanligini aniqladi. Shundan so’ng, maqbaraning sharqiy tokchasida tur¬gan tosh tobutlarni ochishga kirishildi. Bu yerda uchta tosh tobut yonma-yon qo’yilgan bo’lib, ular ham yaxlit marmartoshlarning ichini yo’nib tayyorlangan edi. Sharqiy tokchadagi uchala tosh tobutning ikkalasi bo’m-bo’sh bo’lib, faqat bittasining ichida jasad saqlangan ekan. Bu tobutdagi jasad ham titib tashlanganli uchun anchayin tartibsiz holatda yotar edi. Jasad dafn qilinishidan oldin mo’miyolangan, jasadnig yonidan bir necha taqinchoq, rayhon barglari va kafanning qoldiqlari topildi. 1941 yilda ushbu tosh tobut ochilayotganda, uning qopqog’i ustida hyech qanday yozuvlar uchratilmadi, ammo, tarixchi S.A. Lapinning yozishicha, u 1889 yili maqbaraga kirganida, ushbu tobutning usida yozuv bitilgan tosh qopqoqni ko’rganligini yozib qoldirgan. Uning yozishicha, qopqoqning ustida, Qur’ondan ko’chirilgan oyat va pastroqda esa: “Majnunning o’limidan so’ng ming yil o’tsa hamki, uning kafanidan hamon ishq dardi taraladi” degan yozuv bo’lgan. 1926 yili rassom I.Mrachkovskiy maqbarada tadqiqot o’tkazganida, bu yozuvli taxta o’g’irlanib, uning o’rniga oddiy, yozuvsiz qopqoq qo’yilganligini yozgan edi. Shu o’rinda, nega toshtobutlardagi jasadlar titib tashlangan, uni kimlar, qachon qilishgan? – degan savol tug’ilishi mumkin. Bu savolga javob topish uchun gapni ilgariroqdan boshlamoq lozimdir.Samarqand me’morchilik yodgorliklarni o’rgangan arxeolog M.Ye.Massonning arxeolog YA.Fulomovga aytishicha, Bibixonim maqbarasidagi tosh tobutlar dastlab 1871 yili Samarqand Rossiya imperiyasi tomonidan istilo qilinganidan so’ng ochilgan. Ammo, tobutlar qanday maqsadda ochilganligini M.Ye.Masson ham bilmagan. Tosh tobutlar ikkinchi marta 1926 yili bir guruh o’g’rilar tomonidan ochilgan. O’g’rilar tobutlarni titib marhumlarni taqinchoqlarini va boshqa bezaklarini o’g’irlaganlar. Shu tufayli, toshtobutlar 1941 yili uchinchi marta ochilganida uning ichidagi suyaklar ag’dar-to’ntar bo’lib yotardi. Bibixonim maqbarasidagi tosh tobutlarning qopqoqlarida hyech qanday yozuvlar bo’lmaganligi uchun bu yerga dafn etilgan marhumlarning shaxsiyatlarini aniqlash ancha mushkul bo’ldi. Olimlar birinchi bo’lib ochilgan tosh tobutdagi malikaning shaxsiyatini aniqlay olmadilar, ammo, uni temuriylar xonadoniga mansub oliy martabali malika bo’lganligini e’tirof etdilar. Shimoliy tokchadagi ikkinchi tosh tobutga dafn etilgan marhumani Bibixonimning onasiga tegishli ekanligi aytildi. Sharqiy tokchada joylashgan, uchinchi bo’lib ochilgan maqbaradagi eng yirik tosh tobutga dafn etilgan jasadning shaxsiyati haqida ancha bahslar bo’ldi. Shun¬ing uchun ko’plab tarixiy manbalar o’rganildi, har xil taxminlar farazlar tahlil qilindi, antropologlar jasadning yoshini aniqladilar. Skulptor M.Gerasimov marhumaning hujjatli portretini yaratdi. Barcha dalillar, taxminlar va ilmiy xulosalar jamlanib muhokoma etilgach, tadqiqotchilar bu suyaklar Amir Temurning suyukli xotini Katta xonim-Bibixonimniki, degan qarorga keldilar. Shu o’rinda Bibixonim shaxsiyati haqida ham ozgina to’xtalmoq lozimdir. Tarixchilarning yozishlaricha, Bibixonim, XIV asrning 40yillarida Movorounnahrga xonlik qilgan Chig’atoy xonadoniga mansub amir Qozonxonning qizi bo’lgan. Taxminlarga ko’ra u 1341 yili hozirgi Qashqadaryo vohasidagi Zanjirsaroyda tavallud topgan. Amir Qozonxon davlatda tartib o’rnatish yo’lida har xil qarshiliklarga uchrab 1346 yili bir guruh beklar tomonidan o’ldiriladi. Bu fojea yuz berganida Bibixonim 5-6 yoshlarda edi. U balog’atga yetgach amir Qozog’onning nabirasi Husayn¬ga turmushga beradilar. 1370 yili amir Xusayn Xuttalon amiri Kayxusrav tomonidan uldirilgach, Bibixonimga Amir Temur uylanadi. U xonning qizi bo’lganligi tufayli Amir Temurning haramida Katta xonim degan unvonga ega bo’ladi. Bibixonimning go’zalligi, aql-farosati, nozik didi, keng va shafqatli qalbi haqida xalq orasida necha-necha afsonalar saqlanib qolgan.

O’sha davrda yashagan bir shoir Bibixonimning go’zalligi haqida: “Uning go’zalligini so’z bilan anglatish mushkul, chunki ul har qanday go’zal so’zdan-da go’zaldir”-deb yozgan ekan. Bibixonimni aql-farosati, mehribonchiligini Amir Temur yuksak baholar edi, shu sababli, sohibqiron oqila malikaga temuriy shahzodalarning tarbiyasini ishonib topshirgan edi. Bibixonimga tabiat ona bo’lish baxtini bermagan edi, u bor mehr-muhabbatini Mirzo Ulug’bek, Muhammad Sulton, Xalil Sulton kabi suyukli nabiralariga baxsh etdi.

Bibixonim o’z sarmoyasidan Samarqandda ulug’vor madrasa bunyod qildi, olimlar shoirlar va me’morlarga g’amxo’rlik qildi. Arab tarixchisi Ibn Arabshohning yozishicha, uni Xalil Sultonning xotini Shodimulk yashirin ravishda zaharlab o’ldirgan… Hozirgi kunlarda Bibixonim mangu uyquda yotgan maqbara ta’mirlanmoqda, yana o’z asliga qaytmoqda, bu yerga ziyoratga kelayotganlarning soni kundan kunga oshib bormoqda…

Samarqanddagi Ruxobod maqbarasi
Tarjimada “Ruhobod” “ruhlar maskani” degan maʼnoni bildiradi. Ushbu maqbara XIV asrda Tamerlanning buyrug'i bilan qurilgan. Bino devorlari ichida islom voizi, ilohiyotchi va olim Burxoniddin Klich Sagarji yotadi. Qurilishdan so‘ng Ruxobod maqbarasi Samarqandning eng mo‘tabar maskanlaridan biriga aylangani bois, yaqin orada ma’naviyat markazi barpo etildi.

Gur-Emir (Temur maqbarasi)

Gur-amir 15-asr boshlarida Muhammad Sulton buyrugʻi bilan qurilgan. Majmua dastlab madrasadan iborat boʻlib, unda Samarqand zodagonlari va xonaqohlarining farzandlari oʻqitilgan. Ammo nabirasi to'satdan vafot etganidan so'ng, dahshatli qayg'uga botgan Amir Temur Gur-amir ansamblini to'ldirishi kerak bo'lgan maqbara qurishni buyurdi. Uning ichki bezagi boy va hashamatli bo'lib, binoning tepasida ko'k rangli mozaika bilan qoplangan gumbaz joylashgan.

Yurtimizga kelayotgan xorijlik sayyohlar oqimini yanada ko'paytirish maqsadida Qozog'iston respublikasidan kelgan bir guruh turistik tashkilotlar xodimlari  mahalliy turizm sohasi vakillari bilan B2B uchrashuv o'tkazildi. 

Mazkur B2B uchrashuvda turistlar oqimini ko'paytirish, ikki tomonlama hamkorlikni kengaytirish bo'yicha bir qator kelishuvlarga erishildi hamda o'zaro hamkorlik  shartnomalari imzolandi.
 

Unda shveytsariyalik yozuvchi, fotograf  Ella Mayarning 20-asr boshlarida Markaziy Osiyo mamlakatlari boʻylab qilgan sayohati haqida hikoya qilinadi.

"Ichki ufq" ko'rgazmasida Mayarning shaxsiy arxividan olingan fotosuratlar taqdim etilgan, ularning asl nusxalari Lozannadagi (Shveytsariya) Yelisey fotosuratlar muzeyida saqlanadi. 

Ko‘rgazma  joriy yilning 8 oktyabrigacha davom etadi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi huzuridagi NNT va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini qo‘llab-quvvatlash jamoat fondi tomonidan moliyalashtirilgan “Mehmonxonam!” mavzusidagi davlat ijtimoiy buyurtma loyihasi doirasida Turizm qo‘mitasi, www.ichkiturizm.uz ommaviy axborot vositasi tomonidan “Qishloq turizmi va yashil iqtisodiyot uyushmasi” hamda Farg‘ona viloyati hokimligi bilan birgalikda joriy yil 19-20 avgust kunlari  Farg‘ona viloyatining Qo‘qon shahrida amaliy seminar-trening tashkil etildi. 

Ushbu treningda viloyatdagi joylashtirish vositalarida ishlayotgan 56 nafar menejer, porte, supervayzer, konserj, shveysar va belboy xodimlar qatnashdi va ularga o‘z faoliyatini tashkil etish, xizmat ko‘rsatish (servis jarayonlari, jumladan kutib olish, joylashtirish, xona xizmati, ovqatlantirish, sanitariya-gigiyena talablari, muomala madaniyati va boshqalar), shuningdek, marketing, targ‘ibot qilish, turistlarni jalb etish hamda boshqa tashkiliy-huquqiy masalalar bo‘yicha bilim va ko‘nikmalar berildi. Bundan tashqari, davra suhbati ham tashkil etilib, unda muammolar va kamchiliklar birgalikda muhokama qilindi va trenerlar tomonidan maslahatlar berildi.

Seminar-trening yakunida ishtirokchilarga malaka sertifikatlari topshirildi.

Mazkur seminar-treninglarni tashkil etishdan ko‘zlangan maqsad, joylashtirish vositalarida ishlayotgan xodimlar malakasini oshirish aholisi daromadlarini oshirish, yangi ish o‘rinlarini yaratish, turizm madaniyatini shakllantirish va mahalliy aholi turmush darajasini oshirishga qaratilgan bo‘lib ushbu kabi yo‘nalishdagi tadbirlarni tizimli tashkil etish maqsadida avgust oyida Surxondaryo va Navoiy viloyatlarida seminar-treninglar tashkil etiladi.

Samarqand shahri o'zining hayratlanarli darajada uzoq tarixi bilan mashhur - u bizning eramizdan 8 asr oldin asos solingan dunyodagi eng qadimiy shaharlardan biridir. Bir paytlar bu shahar Sharq va Gʻarbni bogʻlovchi eng muhim nuqta boʻlib, Samarqand orqali Buyuk Ipak yoʻli oʻtgan. Shu sababli, bu erda, boshqa hech qanday joyda bo'lgani kabi, juda ko'p madaniy va tarixiy yodgorliklar - maqbaralar, muzeylar, masjidlar, qadimiy aholi punktlari xarobalari va boshqalar saqlanib qolgan.

Yaxshi tashkil etilgan sayyohlik marshrutlari bo'ylab yodgorliklardan tashqari, ularning aksariyati shahar bloklarida joylashgan. 18-asr oxiri va 19-asr boshlarida kam o'rganilgan me'moriy yodgorliklardan biri Samarqand shahrining "Bibixonim" mahallasidagi masjid va tahorat xonasidan (tahoratxonadan) iborat "havosi majmuasi" dir. Hozirgacha e'tibordan chetda qolgan ushbu me'moriy yodgorlik individual sayyohlar-sayohatchilarni tobora ko'proq jalb qilmoqda.

Navoi viloyati xokimi Normat Tursunov "DIACLINICA" tibbiyot kompaniyasi rahbari Mehmed Emin boshchiligidagi delegasiya qabul qildi

Yo'lovchilarning asosiy qismi xalqaro yo'nalishlarga to'g'ri keldi: ushbu reyslarda  393 698 yo'lovchilarga (+116,9%) xizmat ko'rsatildi. 

2023 yilning birinchi yarmida Samarqanddan eng  koʻp yo'lovchi Moskva, Istanbul, Sankt-Peterburg, Dubay va Abu-Dabi shaharlariga  bo'ldi. 

Yilning birinchi yarmida ichki aviaqatnovlar tashish hajmi 45 975 yo'lovchini (+169,7%) tashkil etdi.

 Toshkent esa eng ko'p uchadigan ichki yo'nalishga aylandi. 

2023 yil boshidan Samarqand xalqaro aeroporti o'z yo'nalish tarmog'ini kengaytirdi va yilning birinchi yarmida Samarqanddan parvozlar 6 ta ichki va 18 ta xalqaro yo'nalishlarda amalga oshirildi. Ulardan Tel-Aviv, Al-Quvayt, Mineralniy Vodiy va Samara birinchi bor ochilgan yangi yo'nalishlar.

Toshkentning islomiy ziyoratgohlari orasida yana bir diqqatga sazovor joyni alohida ta'kidlash joiz. Minor masjidi oq marmar bezaklari uchun "Oq" laqabini oldi. Toza ob-havoda, u hatto ichkaridan porlayotganga o'xshaydi. Minor masjidi bir vaqtning o'zida 2400 nafar dindorni sig'dira oladi. 2014-yilda qurilgan bino poytaxtimizning eng yosh meʼmoriy durdonalari sirasiga kiradi. Bino dekoratsiyasida o‘zbek an’analari aks etgan: loy-gips o‘ymakorligi, freskalar, devorlarda Qur’on so‘zlari. Ichkarida muqaddas Makka shahrining yo'nalishini ko'rsatadigan devorda mehrob - tokcha ham mavjud.

Toshkentdagi eng katta istirohat bog‘i 1932 yilda komsomolchilar tomonidan tashkil etilgan. Ilgari uning o'rnida eski g'isht zavodining karerlari bo'lgan. Sovet davrida bogʻ Lenin komsomoli nomi bilan atalgan, SSSR parchalanganidan soʻng XV asrning buyuk oʻzbek shoiri va maʼrifatparvari Alisher Navoiy sharafiga oʻzgartirilgan. Bog' hududida piyoda yo'laklari, attraksionlar, kafelar va sun'iy ko'l mavjud bo'lib, uning sharqiy qirg'og'i plyaj uchun moslashtirilgan. Ochiq gumbazli rotunda ostida yodgorlik joylashgan

Shayx xovandi tohur majmuasi — Toshkentdagi meʼmoriy yodgorlik (15— 19-asrlar). Shayx Xovandi Tohur maqbarasi (19-asrda koʻhna poydevori ustiga qayta qurilgan), ziyoratxona va goʻrxonadan iborat. Bezaksiz, ichki devorlari chuqur ravoqli, darchalariga koshinkori panjaralar oʻrnatilgan; xonalar gumbazlar bilan yopilgan, goʻrxonaning qoʻshqavatli gumbazi 12 qirrali asosga oʻrnatilgan. Keyinroq atrofiga chillaxona, Yunusxon maqbarasi (15-asr) qurilgan. Uch masjid binosi, minora, Eshon quli dodho madrasasi saqlanmagan.

Samarqanddagi Tilla Qori madrasasi

Bibixonim Tamerlanning katta xotini edi. Bu ayol haqida kam narsa ma'lum. Shubhasiz, u buyuk bosqinchining asosiy sevgisi edi, deb aytishimiz mumkin. Bibixonim maqbarasi Temurlanning shaxsiy farmoni bilan 1390-yillarda qurilgan. Tashqi tomondan, bino juda kamtarona ko'rinadi. Ammo ichkaridan u bej soyalarning ajoyib go'zal stalaktitlari bilan bezatilgan.

“Bukhara Desert Oasis & Spa” инновацион туризм кластери ҳамда “Uzbekistan Helicopters” МЧЖ билан ҳамкорликда туризмни ривожлантириш ҳамда сайёҳларни янада жалб қилиш мақсадида вертолёт билан парвоз йўлга қўйилди.

2023 йилнинг 23-24 сентябрь (шанба, якшанба) кунлари осмон-у фалакдан Ромитаннинг мафтункор табиатини кўриш билан биргаликда “Bukhara Desert Oasis & Spa” инновацион туризм кластери бўйлаб саёҳат қилишингиз мумкин.

Маълумот ўрнида, вертолёт билан саёҳат 1 киши учун — 1 млн 200 минг сўм. Бахтли ва қувончли лаҳзаларингизни самода ўтказиш учун (LOVE STORY келин-куёв+3 киши) — 6 млн сўм. 
От, туя, электромобиль, квадрацикл, йўл танламас “Жип”лар билан ФОТОСЕССИЯ қилиш учун хизматлар ҳақи 300 минг сўмни ташкил этади.

Botanika bog `i

Ularni bog'lang. Akademik Rusanov butun O'rta Osiyodagi eng katta shon-sharafga ega. Butun dunyodan o'simlik turlarining soni 4,5 mingtani tashkil etadi.Botanika bog'ining butun florasi beshta qit'aga mos keladigan "geografik" zonalarga bo'lingan. Attraksion butun yil davomida tashrif buyuruvchilar uchun ochiq. Bog' har qanday faslda go'zal: bahor va yozda bu erda tropik gullar gullaydi, daraxtlarning tojlari yashil rangga aylanadi va kuzda barglar yorqin ranglar bilan porlaydi. Flora lolalar, binafshalar, atirgullar bilan ifodalanadi; papayya, mirtle, non va kofe daraxtlari bor. O'simliklar issiqxonalarda ham, ochiq havoda ham saqlanadi.

Tomonlar mintaqaviy kun tartibini, shu jumladan turkiy davlatlar va boshqa xalqaro birlashmalar tashkiloti doirasidagi hamkorlikni muhokama qildilar. Shavkat Mirziyoyev Budapeshtda Vengriya davlat bayrami – muqaddas Ishtvan kuni munosabati bilan o'tkaziladigan tantanalarda ishtirok etadi va yengil atletika bo'yicha erkaklar o'rtasidagi jahon chempionatining finaliga tashrif buyuradi.