Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Muzeylarda xizmatlar sohasini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida” qaroriga muvofiq, muzeylarda xizmatlar sohasini kengaytirish maqsadida 2022-yil 1-iyuldan boshlab 

— davlat muzeylariga har kuni soat 22:00 gacha tashrif buyuruvchilarga xizmat koʻrsatish huquqi beriladi, shuningdek, zaruratga koʻra, davlat muzeylari qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda tungi ish vaqti muddatlarini belgilashi mumkin;

— pulli xizmatlar koʻrsatishda ishtirok etgan muzey xodimlariga qoʻshimcha toʻlovlar toʻlanadi va ular moddiy ragʻbatlantiriladi, qoʻshimcha toʻlovlar toʻlash va moddiy ragʻbatlantirish tartibi muzeylar tomonidan ularning yuqori turuvchi organi bilan kelishgan holda belgilanadi;

— davlat muzeylariga ularda tashkil etiladigan xizmatlar uchun Turizm va madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi bilan kelishgan hamda bozor konyunkturasini hisobga olgan holda, byudjetdan tashqari mablagʻlar hisobidan fuqarolik-huquqiy shartnoma asosida qoʻshimcha xodimlarni jalb etishga ruxsat beriladi.

Davlat muzeylari tomonidan xizmatlarni tashkil etish bilan bogʻliq xarajatlar mahalliy byudjetning qoʻshimcha manbalari, muzeylarning byudjetdan tashqari mablagʻlari, Madaniy meros jamgʻarmasi mablagʻlari, tijorat banklarining kreditlari, qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi.

Davlat tashkilotlari va muassasalari oʻzlari ishlab chiqarayotgan yangi turdagi muhim mahsulotlardan namunalarni davlat muzeylariga bepul beradi.

Aholidagi madaniy boyliklarni davlat muzeylari tomonidan qabul qilib olishni ragʻbatlantirish va ommalashtirishga qaratilgan “Milliy merosga mening hissam!” umumxalq aksiyasi 2022-yil 1-iyuldan boshlab tashkil etiladi va doimiy ravishda oʻtkazib boriladi.

“Moziyga sayohat” dasturi doirasida:

— turizm infratuzilma subyektlariga (joylashtirish vositalariga) chegirma taqdim qilish va aksiyalar oʻtkazish tavsiya etiladi;

— davlat oliy taʼlim muassasalari talabalarining joylashtirish vositalarida turish xarajatlarining 50 foizgacha miqdori tegishli davlat oliy taʼlim muassasalarining byudjetdan tashqari mablagʻlari hisobidan, taʼlim muassasalari oʻquvchilarining, nogironligi boʻlgan shaxslarning joylashtirish vositalarida turish xarajatlarining 50 foizgacha miqdori mahalliy byudjetning qoʻshimcha manbalari hisobidan qoplanishi mumkin;

— “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari”ga kiritilgan fuqarolar va nogironligi boʻlgan shaxslar davlat muzeylariga bepul kiritiladi;

— “Temir daftar”, “Ayollar daftari” va “Yoshlar daftari”ga kiritilgan fuqarolarning temir yoʻl chiptalari hamda joylashtirish vositalarida turish xarajatlari toʻliq hajmda tegishlicha “Temir daftar”, “Ayollar daftari”, “Yoshlar daftari” jamgʻarmalari hisobidan qoplanadi;

— davlat tashkilotlari va muassasalari tomonidan har yili kamida bir marta byudjetdan tashqari mablagʻlar, kasaba uyushmalari mablagʻlari va qonunchilik hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan oʻz xodimlari va ularning oila aʼzolari uchun muzeylarga kirish chiptalarini xarid qilish amaliyoti joriy etiladi.

В эти дни в нашей стране находится делегация Национальной ассамблеи Республики Корея.

Сегодня члены делегации во главе с председателем Парламентской Ассоциации дружбы Национальной Ассамблеи Республики Корея «Корея - Узбекистан» Пак Кванг Оном посетили Самарканд. Здесь с членами делегации встретился Министр Туризма и культурного наследия Республики Узбекистан А.А. Абдухакимов. Южнокорейские парламентарии выразили готовность к укреплению сотрудничества в туристской и культурно-гуманитарной сферах.

Гости посетили исторические достопримечательности Самарканда, а также побывали в Международном университете туризма и культурного наследия «Шёлковый путь»

Xabaringiz bor, Chiroqchi tumanidagi “Tarag‘ay” qishlog‘i – turizm qishlog‘i maqomini olgan. “Obod qishloq” davlat dasturi, shuningdek, viloyat hokimining 2022 yildan boshlab har yili aprelь oyining birinchi o‘n kunligida qishloqda “Tarag‘ay bahori” an'anaviy festivalini o‘tkazish to‘g‘risidagi qaroriga ko‘ra, shu kunlarda hududda qurilish va obodonlashtirish ishlariga tayyorgarlik ko‘rilmoqda.

Hozirda loyiha ishlari boshlangan bo‘lib, unga ko‘ra bir yil davomida o‘ziga xos tarixiy va so‘lim maskan Tarag‘ayda sayyohlar uchun qator qulayliklar yaratiladi. Jumladan, qishloqda zamonaviy stella, selfi zona, sanitariya gigiyena shahobchalari, ekologik chiqindi qutilari o‘rnatiladi. Turizm qishlog‘iga olib boruvchi 15 kilometr yo‘l ta'mirlanib, elektr energiyasi, ichimlik suvi va oqova suv hamda aloqa va axborotlashtirish tizimlari yaxshilanadi. Yangi axborot markazi tashkil qilinadi. Mehmon uylari yaratiladi.

— Shu yilning 20 iyunь kuni Tarag‘ay qishlog‘ida bo‘lib, mas'ul mutasaddilar bilan bir yil davomida amalga oshirilishi zarur bo‘lgan barcha ishlarning rejasini tuzib oldik, - deydi viloyat hokimining o‘rinbosari Akbar Eshonqulov. — Yaqin kunlarda loyihalar yakunlanib, qurilish va obodonlashtirish ishlariga kirishiladi. “Tarag‘ay” turizm qishlog‘idagi o‘zgarishlar avvalo, hudud aholisini turmush tarzini yaxshilash va albatta tarixiy obidalarga, o‘ziga xos qadriyatlarga boy bo‘lgan hududga sayyohlar oqimini yanada oshirish maqsadlarini qamrab olgan.

— 2022 yildan boshlab har yili aprelь oyining birinchi o‘n kunligida “Tarag‘ay bahori” festivalini an'anaviy o‘tkazilishi viloyatimiz turizm va madaniy hayotida juda katta voqea bo‘ladi, albatta, — deydi viloyat hokimining o‘rinbosari Azamat Avazov. — Hozirda festivalni o‘tkazish bo‘yicha ishchi guruh shakllantirilib, festivalь dasturlari tayyorlanmoqda. Festivalga nafaqat viloyatimiz, balki, butun respublikamizdan, shuningdek, xorijlik mehmonlarning ham kelishi kutilmoqda. Tadbirga tayyorgarlik ko‘rish ishlari hozirdanoq boshlangan.

 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 27-yanvardagi PQ-104-son qarori bilan tasdiqlangan maxsus xizmat ko‘rsatish ko‘chalariga aylantiriladigan markaziy ko‘chalar ro‘yxatida keltirilgan ayrim ko‘chalarda maxsus «turizm ko‘chalari»ni tashkil etish vazifasi yuzasidan Toshkent viloyatida ko‘plab ko‘chalarni turizm ko‘chasiga aylantirish rejasi ishlab chiqilmoqda.

 Jumladan, O‘rtachirchiq tumanining Qorasuv mahallasi markaziy ko‘chasi aynan ana shunday ko‘chaga aylantirish uchun muvofiq joy deb topilib, kelajakda ushbu maskanda sayyohlar, mahalliy aholi ma’naviy hordiq chiqaradigan hududga aylantirilishi nazarda tutilayapti. Taklif etilayotgan loyiha rejasiga muvofiq ushbu ko‘chalarda tungi vaqtda turizm namoyishi obektlarining faoliyati yo‘lga qo‘yilishi ta’minlanadi. Viloyat turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi va tuman hokimligi mazkur masalada ish olib borishni yo'lga qo'ydi.

Samarqandga tashrif buyuruvchi sayyohlar uchun qulayliklar yaratish maqsadida 2022 yil boshidan buyon 14 ta mehmonxona, 28 ta mehmon uyi faoliyati yo‘lga qo‘yilgan, turoperatorlar soni 10 taga oshgan.

Bu haqda viloyat hokimining o‘rinbosari – turizm va madaniy meros boshqarmasi boshlig‘i Rustam Qobilov ma’lumot berdi.
R.Qobilovning aytishicha, shu yilning may oyida viloyatimizga 27 ming 146 nafar xorijiy va 330 ming 235 nafar mahalliy sayyohlarning tashrifi kuzatildi. Bu 2019 yilning mos davriga nisbatan 159 foizga ortgan. Bu - bir oyning ko‘rsatkichlari.
O‘tgan davr mobaynida viloyatda 21 ta yangi turizm yo‘nalishi tashkil etilgan. Jumladan, ekoturizm bo‘yicha yangi 12 ta yo‘nalish, etnoturizmda 3 ta, ekstremal turizm bo‘yicha 5 ta yo‘nalish sayyohlar uchun xizmat qilmoqda.
Dunyo miqyosida turizmning ekstremal, gastronomik, ta’lim, sport, berd votching, tibbiyot, MICE, ziyorat, tog‘ turizmi, eko va agro turizm, eno turizm kabi 63 turi mavjud.
Muhimi, Samarqandda turizm yo‘nalishlarining deyarli barcha turini rivojlantirish imkoniyatlari mavjud.

Ohangaron tumani Ovjazsoy qishlog‘ida turizm klasteri yaratish borasida kichkina va kamtarona, lekin buyuk ishlarga yetaklovchi davra suhbati o‘tkazildi.

Uchrashuvda Ohangaron tumani hokimi Abdurasul Abdullayev, tuman hokimining investitsiyalar bo‘yicha o‘rinbosari Gʻolib Eshmirzayev, viloyat Turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi boshlig‘i o‘rinbosari Iskandar Xatamov, xorijiy investor “Evrol international” MCHJ bosh direktori va ta’sischisi Zoerengre Boukary Burkinabe hamda “Tog‘ o‘lkasi maskani” MCHJ xodimlari ishtirok etishdi.

Qariyb 20 ga hududga 40 million AQSH dollar investitsiya kiritilishi kutilayotgan mazkur loyihaga asosiy ulush chet ellik mehmon janob Boukary, 20 foiz qismi esa “Tog‘ o‘lkasi maskani” MCHJ tomonidan amalga oshirilishi belgilangan ushbu investitsiyaviy loyiha doirasida 40 ta ikki qavatli zamonaviy kotedjlar, suzish havzalari, sanatoriy va davolanish maskani, o‘yingohlar, do‘konlar, sport olimpiadalari uchun alohida suzish havzasi, dor yo‘li, shuningdek dor yo‘li bo‘ylab piyodalar yurishi uchun maxsus yo‘laklar, qolaversa kichkina hayvonot bog‘ini barpo etish ham loyihalashtirilgan.

Tumanning turistik salohiyatini yanada rivojlantirish uchun xizmat qiladigan ushbu investitsiyaviy loyiha bilan tanishar ekan, tuman hokimi A.Abdullayev zaruriy choralarni amalga oshirishda qo‘llab-quvvatlashini bildirdi.

– Men Shvetsariyada yashayman va biznes yuzasidan ko‘plab mamlakatlarda bo‘lganman. Bu yerning havosi hatto Shvetsariyada ham topilmaydi. U yerliklar toza havo qadrini yaxshi bilishadi. Ayrim dori-darmonlar tuzata olmaydigan ba’zi kasalliklar aynan tog‘ havosi bilan tuzalgani bois mening biznesdagi hamkorlarim mazkur loyiha ustida ish olib boshlaganimni eshitib, tezlashtirishimni so‘rashyapti. Shu sababli men nafaqat daromad topish, balki mazkur maskan o‘zining shifobaxsh havosi bilan menga qiziqish uyg‘otgani uchun turistlar oqimini tumaningizga ko‘proq jalb qilishga ham o‘z hissamni qo‘shmoqchiman, deydi xorijlik investor.

Muloqot jarayonida bo‘lajak turizm klasterining barpo etilish kelajagi xususida salmoqli vazifalarga kelishildi.

  Шўрчи туманининг 1-сектор худудида “Кушон” туризм бекати ўз фаолиятини бошлади. 
     Тадбиркор Акром Юсупов томонидан қурилган мажмуада 24 нафар ёшларнинг бандлиги таъминланган. 
 

Unda taniqli aktyorlar Tolib Mo'minov va Feruza Boboyorova, shoumen Amirxon Umarov, yosh bokschi Azizbek Tojiyev, MMA jangchisi Bobur Qurbonovlar yoshlar bilan uchrashib, ularni qiziqtirgan qator savollarga javoblar berishdi.

Uchrashuv davomida yulduzlar yoshlarga yutuq va muvaffaqiyatlari, ushbu muvaffaqiyatlar ortida faqat mehnat hamda harakat yotgani haqida so'zlab berishdi.

Ushrashuv qiziqarli tashkil etilgani bilan yodda qoldi.
 

Президентлар ўтовда суҳбат қуришган ҳамда Иссиқкўл бўйлаб Оқ кемада сайр қилишган.

БОҒОТ ТУМАНИДА ЎТКАЗИЛГАН ПРЕСС-ТУРДА ОАВ ВАКИЛЛАРИ ВА ЖУРНАЛИСТУ БЛОГЕРЛАР МОЗИЙ БИЛАН ЮЗЛАШДИЛАР.  ИЖОДКОРЛАР ЎЗГАЧА ЗАВҚ БИЛАН ТАДБИРДА ИШТИРОК ЭТДИЛАР. “ХИВА ЛАНГАРИ" ФИЛЬМИНИНГ ИЖОДКОРЛАРИ БИЛАН ҲАМ УЧРАШИБ, САМИМИЙ СУҲБАТЛАШДИЛАР.

Маълумки, инсоният цивилизациясининг энг кадимги марказларидан бир ҳисобланган Хоразм ўзининг қадимий қалъалари, асори-атиқалари, меъморчилик обидалари, 
3 минг йиллик тарихга эга бўлган деҳқончилик маданияти билан маълум ва машҳурдир.

Хоразмнинг милоддан аввалги IV-V асрларга оид қадимий қалъаларидан бири Қалъажиқ қалъаси бўлиб, қалъа Боғот туманининг маркази Боғот шаҳарчасидан 8 км жанубий-ғарбда, Қорақум этакларида жойлашган.

Қалъа деворлари қалинлиги 
5 метргача баландлиги 12-14 метргача келган. Ташқи девори уч қатламдан иборат бўлган. Қалъанинг (қалъа деворининг) тепасида қалъа мудофаасини бошкарувчи (комендант) учун махсус супача бўлган. 

Қалъа деворлари устида махсус ўқ узиш учун (камондан) тешиклар ҳозиргача сақланиб қолган. Қалъа тарихи, археологияси мукаммал ўрганилган эмас. 

Машҳур археолог олим Толстов, Ўзбекистон археология фанининг асосчиси, академик Я.Ғуломов ўтган асрнинг 90 йилларидан ҳозиргача Ўзбекистон Фанлар академияси Археология институти директори А.Бердимуратов каби қатор олимлар қалъа тарихини қисман бўлсада ўрганишга муносиб ҳисса қўшганлар. Мустақиллик туфайли пайдо бўлган имкониятлардан фойдаланиб, Қалъажиқ қалъаси тарихини мукамал ўрганиш фурсати еелди, деб ҳисоблаймиз.

Қалъанинг яна бир характерли хусусияти шундан иборатки, қалъа жанубида жойлашган шифобаҳш хусусиятга эга табиий “Тузли кўл” Хоразм бренди, деб юритилади.

Тери касалликлари, бўғимлар ва таянч нуқталаридаги оғриклар билан, радикулит билан касалланган беморлар шўр сувга чўмилиб, тоза иссик кумга еўмилиб, 30-40 дақиқа давомида иссиқ қум ҳавосида ётиб шифо топиб келмокдалар. 

Шифокорларимиз яқинда яна бир янгиликни аниқладилар. Яъни “Тузли кўл” атрофида эрталаб ва шом пайтида 15-25 дақиқа юриб, ўша ҳаводан нафас олиш инсондаги қалқонсимон без, юқори нафас аъзоларидаги касалликларни даволаши маълум бўлди. Қалъа атрофи шифо излаб келган хорижий ва маҳаллий сайёҳлар июнь-август ойларида жуда гавжум бўлади. Баъзи кунларда юзлаб, минглаб кишилар қалъа атрофини тўлдириб юборадилар.

Президентимиз томонидан белгилаб берилган устувор вазифалар, ислоҳотлар натижасида Боғот туманида ҳам 2 нафар тадбиркор томонидан туризмнинг 17 хил, яъни миллий услубдаги уйлар, туяда Боғотдан Хивагача сайр қилиш, меҳмонхонада дам олиш, ресторанда овқатланиш, савдо пунктларида харид қилиш, камондан ўқ отиш, соғломлаштириш марказида даволаниш, концерт томошаларини томоша қилиш, ҳайвонот боғида сайир қилиш, кўлдан балиқ овлаш, болалар учун кўнгилочар атракционлар ташкил қилиш, катталар учун пляжлар ташкил қилиш, оилавий дам олиш учун виллалар ташкил қилиш йўналишлари бўйича туризм хизматлари йўлга қўйилмоқда, мавсумда туристлар оқимини 
225 мингтага, йил давомида 500 мингтагача қабул қилиш имконияти яратилмоқда. Бюджетга йиллик 800-1000 млн.сўм солиқ тушуми, 5 млн.АҚШ.доллари миқдорида хизматлар экспорти амалга оширилиши кутилмоқда.
Жумладан, ушбу ишлар доирасида ташриф буюрувчиларга қулайликлар яратиш мақсадида “Қалажиққалъа” қадимий мерос объект ҳудудида “Хумоюн туристик маскани” масъулияти чекланган жамияти томонидан 1,4 гектар ер майдонида 
8 млрд.сўм. (шундан банк кредити: 890 млн.сўм) маблағ хисобидан “Маҳаллий ва хорижий туристлар учун туристик зона” ташкил қилинди.

Тадбиркорлар Отабек Хажиев ва Гулшан Отажоновалар томонидан чўлда барпо этилаётган шаҳарчада аҳолимиз бандлиги таъминланмоқда
 

2022 yil 23 -24 iyul kunlari   Xorazm viloyati qòg'irchoq teatri bir gurux ijodkorlari Xiva shaxrining "Ichan qal'a" xududida dam olish kunlari muntazam òtkazilayotgan "Tungi Xiva" madaniy kòngilochar tadbirida  turli xil qòģirchoq òyinlari xamda folklor tomoshalari bilan maxalliy va xorijiy sayyoxlarga shuningdek shaxar axolisiga sifatli madaniy xizmat  kòrsatishmoqda.
 

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 7-avgustdagi 631-sonli “Oilaviy mehmon uylarini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori ijrosini ta'minlash yuzasidan Navoiy viloyat Turizm va sport bosh boshqarmasi mas'ul xodimlari tomonidan bir qator ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda.

Jumladan, joriy yilning 24 yanvar sanasida Navbahor tumanidagi, "Mirzo Ulug‘bek" mahalla fuqarolar yig‘inida, oilaviy mehmon uylarini tashkil etish bo‘yicha targ‘ibot-tashviqot uchrashuvlari tashkil etildi. Shuningdek yangi turistik yo‘nalishga kiritish maqsadida tadbirkorlik subyektlari tomonidan tashkil etilgan yangi eko-agroturizm maskanlarida mahalliy va xorijiy sayyohlar uchun yaratilgan shart-sharoitlar, mavjud imkoniyatlari o‘rganildi. Sohaning bu boradagi zarur masalalari muhokama etilib, targ‘ibot natijasida mahalliy aholi bilan hamkorlikda yaqin kunlarda oilaviy mehmon uylarini tashkil etish rejalashtirildi.

Hozirgi kunda Navoiy viloyatida oilaviy mehmon uylari soni 87 tani tashkil etgan bo‘lib, targ‘ibot-tashviqot ishlaridan so‘ng bu ko‘rsatgichni yanada oshirish ko‘zda tutilgan. 

Buning natijasida ish bilan bandlikni ta'minlash va hududda tadbirkorlik subyektlarini sezilarli darajada ko‘paytirish deganidir. Undan tashqari tashrif buyuruvchi xorijiy va mahalliy sayyohlarga sifatli xizmat darajasini oshirishga imkon beradi.

Keng jamoatchilik o‘rtasida olib borilayotgan oilaviy mehmon uylarini tashkil etish borasidagi targ‘ibot ishlari viloyat bo‘ylab davom etmoqda.

Navoiy viloyati Turizm va sport bosh boshqarmasi matbuot xizmati

По инициативе Министерства туризма и культурного наследия начался второй этап  пленэра  под девизом «Самаркандский дух» в пространстве ШОС.

36 талантливых художников из Ирана, Пакистана, России, Таджикистана, Киргизии и других стран 8 августа прибыли в Самарканд. В первые два дня мастера кисти познакомятся с достопримечательностями Самарканда.

До 18 августа художники будут творить на исторических объектах и в студии Международного университета туризма и культурного наследия «Шёлковый путь».

Основная цель участников пленэра воплотить в  своих работах материальную и духовную культуру узбекского народа.

 В Ташкенте пройдёт грандиозный гастрономический праздник — Tashkent Food Fest!

С незапамятных времён Самарканд был местом исторических встреч, мостом культурного взаимообогащения, международной торговли и укрепления добрососедских отношений. В сентябре нынешнего года Самарканд снова станет уникальной площадкой обсуждения актуальных вопросов регионального и глобального развития.

В укрепление отношений добрососедства, дружбы и сотрудничества весомый вклад вносит искусство. Искусство объединяет народы, знакомит их с историей, культурой, архитектурой и природой различных стран, позволяет глубже понять психологию и традиции разных народов.

По инициативе Министерства Туризма и культурного наследия в эти дни в Самарканде проходил пленэр художников. Цель данного проекта – передать «Самаркандский дух» в пространстве ШОС.

В течение двух недель в естественной среде под воздействием погоды и солнечных лучей мастера пленэрной живописи из России, Монголии, Таджикистана, Казахстана, Киргизии, а также группа художников из Узбекистана стараются запечатлеть комплекс Шахи Зинда, мавзолей Гури Эмир, площадь Регистан  и другие исторические объекты Самарканда.

-  Я давно мечтала увидеть воочию Самарканд и Бухару, потому что эти города для художника просто кладезь вдохновения, - говорит Татьяна Анисимова, художник, доцент Санкт-Петербургского университета культуры и искусств. – За эти дни пребывания в Узбекистане я собрала для себя огромный материал для дальнейшего личного творчества и моих занятий со студентами. Очень надеюсь, что мои акварельные работы придадут выставке приуроченной к ШОС легкость и яркость.

- Пленэр дает возможность вырваться за пределы железобетона современных городов, ознакомиться с интереснейшими памятниками художественной культуры, и как только я получил приглашение принять участие в пленэре в Самарканде, мне стали снится голубые купола, - делится художник из Монголии Ганзориг Сер-од. - Но попав в комплекс Шахи-Зинда, я был просто сражен энергетикой этого места, архитектурой и обилием  лазури. За эти две недели работы на пленэре я постарался передать в своих работах величие памятников Самарканда, самобытность культуры узбекского народа.

Созданные в дни пленэра в Самарканде работы художников будут представлены на выставке, которая станет важным шагом в развитии культурного сотрудничества, налаживании  новых контактов между странами ШОС.

Пойтахтимизда сўлим гўшалар сони яна биттага кўпайди. Афросиёб кўчасида “Космонавтлар сайилгоҳи” барпо этилди. У ерда ички ишлар органларининг китобхон оиласи тасвирланган ҳайкал ўрнатилди.
Ушбу ёдгорлик мажмуасининг очилиш маросими бўлиб ўтди. Унда ички ишлар органлари ходимлари, Республика Маънавият ва маърифат маркази раҳбари Минҳожиддин Ҳожиматов, Қорақалпоғистон халқ шоири, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими Рустам Мусурмон, Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси директори ўринбосари Насиба Холдорова ва бошқалар қатнашди. 

Мазкур ижод намунаси Ўзбекистон Бадиий академиясининг истеъдодли ҳайкалтарошлари томонидан ишланган.

Д.Маматова, ЎзА

Пятизвездочный отель Atlantis с частным песчаным пляжем расположен в Дубае на острове Палм-Джумейра. Пятизвездочный отель Atlantis с частным песчаным пляжем расположен в Дубае на острове Палм-Джумейра.

Эсингизда бўлса ўтган галги мақолаларимизда Қашқадарё вилояти Китоб тумани тоғ этагида жойлашган Хўжаилмкони қишлоғида қад ростлаган қадимий чинор ва Хўжаги Имканагий зиёратгоҳи ҳақида ҳикоя қилган эдик. Бу галги мақоламиз эса ушбу қишлоқ одамларининг қадимий усулда коризлар орқали қишлоққа сув олиб келиб деҳқончилик ва боғдорчилик қилиш сирлари ҳақида.

Хўш, аслида кориз ўзи нима? Маълумотларга кўра, кориз (форсча) — ер ости сувларини йиғиш ва уларни ер юзасига чиқариш учун қуриладиган ер ости иншооти бўлиб, аҳолини сув билан таъминлаш, ерларни суғоришда қўлланилган. Кориз Яқин Шарқ, Жануби-Шарқий Осиёда кенг тарқалган. Ўрта Осиёнинг тоғли ва тоғ олди ҳудудларида учрайди. Масалан, Туркманистоннинг Ашхобод шаҳри яқинида чуқурлиги 100 метр, сув сарфи 150- 225 л/с. Ўзбекистоннинг Бухоро, Самарқанд, Навоий вилоятларида 200 га яқин кориз қазилган. 20-асрнинг 20-йилларига қадар Ўрта Осиёда кориз сувларидан экинларни суғоришда фойдаланилган.

Кориз кавлаш ер ости сувлари сатҳида рўй берадиган ўзгаришлар ва жой рельефидаги нишабликни аниқ белгилашни талаб этган. Бу махсус асбоблар (астролябия, ватерпас) воситасида амалга оширилган. Кориз трассаси белгилаб чиқилгач, шу трасса бўйлаб ҳар 5 - 40 метрда қудуқлар ковланган. Қудуқларнинг чуқурлиги 14 - 15 метрдан баъзан 60 - 70 метргача борган. Қудуқлар сувли қатламга туташадиган лаҳим (туннель) орқали бир-бирига бирлаштирилган. Лаҳимнинг баландлиги 1,5 метр, эни 1 метр бўлиб, деворлари ёғоч ёки тошлар билан мустаҳкамланган. Узунлиги жой нишаблигига қараб бир неча километргача чўзилган.

Масалан, Нурота (Навоий вилояти)даги “Мастон” номли коризнинг 280 та қудуғи бўлиб, бош қудуғининг чуқурлиги 14 метр ва лаҳимнинг узунлиги 3 километр бўлган. Кориз қурилиши даврида бу қудуқлар тупроқ-шағални чиқариб ташлашга, коризни ишлатиш даврида эса кузатиш (назорат), тиклаш, тузатиш ва ҳаво алмаштириш учун хизмат қилади. Хўжаилмкони қишлоғининг шарқий қисмида 13 та қудуқни ер остидан бирлаштириб қазиб ўтказилган, қишлоқ аҳолисини булоқ суви билан таъминлаб турадиган кориздан бугунги кунда ҳам фойдаланилмоқда. Қишлоқ оқсоқолларининг таъкидлашича, қудуқлар қадимий бўлиб, Хўжаилмкони қишлоғининг вужудга келиш тарихи билан боғлиқ.

– Ушбу коризлардан бугунги кунгача фойдаланиб келамиз, – дейди Маҳмуд бобо Қодиров. – Қазилган даври ота-боболаримизнинг айтишига қараганда темурийлар даврига бориб тақалади. Ҳар йили ҳашар йўли билан тозалаймиз. Коризга сув қарийб ярим километр узоқликдаги чашмадан тортиб келинган. Аҳамиятли томони кориздан келаётган сув қишин-ёзин бир хил ҳароратда бўлади. Яхлаб ҳам кетмайди, қизиб ҳам. Бу сувдан ичимлик суви сифатида ҳам фойдаланса бўлади.

Маълумки, бир қатор Шарқ мамлакатлари, жумладан, Ўрта Осиёда қишлоқ хўжалиги ривожида сунъий суғоришнинг аҳамияти катта бўлган. Сунъий суғоришнинг энг оммавий турларидан бири коризлар ёрдамида суғориш, яъни ер ости ёки дарё, булоқ сувини ер ости каналлари орқали оқизишдир. Фотомухбир ҳамроҳлигида коризга қуйиладиган чашма томон отландик. Баланд-баланд тепаликлар. Ҳар 30-40 метрда битта қудуқ бор. Ниҳоят қудуқлар тугагач бетон ариқ бошланди. Чашмадан чиқаётган сув аҳоли томонидан шу ергача бетон ариқларда олиб келинган. У ёғи тепалик бўлгани учун ер ости туннеллари (кориз) қазилган. Ниҳоят чашманинг бошланиш нуқтасига етиб келдик. Зилолдек тиниқ булоқ суви маҳобатли тошлар орасида жимирлаганча сизиб чиқиб турибди. Сув шу қадар тиниқки, ичида сузиб юрган балиқлар яққол кўзга ташланади. Чашманинг ўнг томони чуқур жарлик. Афтидан илгари чашма суви шу жарликка оққан. Кейинчалик маҳаллий аҳоли томонидан тоғ ён бағри бўйлаб ариқ орқали чашма сувининг йўналиши ўзгартирилган ва қишлоққа тортиб кетилган. Бу каби маҳорат билан қазилган коризлар ота-боболаримизнинг миробликда нақадар тажрибали бўлганлигидан далолат беради.

Мамлакатимизда бугунги кунга қадар фойдаланишдан тўхтамаган ягона кориз ҳам шу бўлса керак.

Ўлмас Баротов,

Жамшид Норқобилов (сурат) ЎзА

Sherobod tumani hududidagi Qizilolma qishlog‘idan Surxon davlat qoʻriqxonasi hududida joylashgan “Zarautsoy qoyatosh suratlari” ning qoʻriqlanma hududigacha 4 kmlik nosoz yo‘l ta’miri mahalliy va xorijiy sayyohlar tashrifi uchun mahalliy tadbirkor tomonidan amalga oshirilmoqda.

Hozirgi kunda ushbu hududda ziyorat va ekologik turizmni tashkil qilish uchun zarur infratuzilmani yaratishga investorlarni jalb qilish choralari koʻrilib, investorlar tomonidan ushbu hududda yengil konstruktsiyali jihozlardan turizm infratuzilma (oʻtov lagerlari majmuasi, ekouylar majmuasi hamda chodirli lagerlar va boshqalar) obyektlarini tashkil etish yuzasidan takliflar bildirilmoqda. Kelgusida Surxon davlat qoʻriqxonasi qoʻriqlanma hududida Zarautsoy ekoturizm maskani bunyod etilishi rejalashtirilgan.

Surxondaryo viloyati Sariosiyo tumani soʼlim goʼshalaridagi betakror tabiat manzaralari, muqaddas qadamjolari bilan dunyo sayyohlarida katta qiziqish uygʼotmoqda.

Subtropik iqlimi bilan ham mashhur boʼlgan togʼli hududdagi Sangardak sharsharasining dovrugʼi yetti iqlimga yoyilgan. Tabiat inʼom etgan goʼzal maskan haqida qiziqarli afsona va rivoyatlar ham bor. 

Аvloddan-avlodga oʼtib kelayotgan bu rivoyatlardan birida aytilishicha, oʼtmishda ham bu sharsharani tomosha qilish uchun yunon, arab va boshqa davlatlarning hukmdorlari Sangardakka kelib, dengiz sathidan 2 ming metr balandlikda joylashgan 150 metrli sharsharadan oʼzgacha zavq olgan. Demak, osmonoʼpar balandlikdan tushayotgan zilol suv ohangi qadimdagi hukmdorlarning ham asablarini erkalab, ularning kayfiyatini yanada koʼtargan. Hisor togʼ tizmasining shundoqqina biqinida yastanib yotgan tumanning qir, adirlari ham noyob oʼsimlik va hayvonot dunyosi, Nilu qishlogʼidagi qadimiy masjid, chinor daraxtlari va qishloq ahliga obi-hayot ulashib kelgan sirli hovuz ham har qanday kishini oʼziga maftun etadi. 

Maftunkor tumanda boshqa sohalar qatori turizmning ham rivojlanayotgani sayyohlarga zamonaviy sharoitlar yaratishni taqozo etadi. Shunga asosan barcha qulayliklarga ega yangi mehmonxonalar qurilmoqda. Yoʼl infratuzilmasi yaxshilanib, turistlarga savdo, maishiy va boshqa xizmatlar koʼrsatish tarmoqlari ishga tushirilmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 7 avgustdagi “Oilaviy mehmon uylari faoliyatini tashkil etish toʼgʼrisida” gi qarori turizm faoliyati subʼektlarini rivojlantirishni qoʼllab-quvvatlab, hududlarning turizm salohiyatidan foydalanish samaradorligini oshirdi. 

Аholining bandlik masalasini yechishga koʼmaklashdi. Mazkur hujjatga muvofiq Sariosiyo tumanida oilaviy mehmon uylari barpo etish istagini bildirgan xonadon sohiblari soni ham ortib bormoqda. Аyni paytda tumanda mahalliy va xorijlik sayyohlarga xizmat koʼrsatayotgan 30 ta oilaviy mehmon uylarining asosiy qismi Sangardak, Nilu va Subhidam mahallalarida faoliyat yuritmoqda. 

–Tabiat qoʼynida dam olib, betakror manzaralardan zavqlanishning baribir gashti boʼlakcha boʼladi, – deydi Sangardak mahallasidagi “Vahob hofiz” oilaviy mehmon uyi sohibi Аbduvahob Аzizov. – Uyimiz shundoq Sangardak sharsharasi yaqinida zilol suvli soy boʼyida joylashgan. Bu hududda yilning deyarli toʼrt faslida ham mahalliy va xorijdan kelgan mehmonlar boʼladi. Uyimizda ular uchun barcha sharoitlarni yaratganmiz. 

Kelgan xorijlik sayyohlar bu yerdan olgan boy taassurotlarini, tabiat manzaralari maftun etganini hayajon bilan gapirib, uyimizda koʼproq milliy taomlarimiz tayyorlanishi, urf-odatlarimiz va noyob milliy hunarmandligimiz bilan qiziqadi. Oʼz uyimizda goʼzal hududimizga kelayotgan turistlarga oilaviy xizmat koʼrsatib, bandligimizni taʼminlayotganimizdan mamnunmiz. Togʼli tumanda milliy urf-odat va anʼanalarimiz keng namoyon etiladigan oilaviy mehmon uylari bir yoʼla 300 ga yaqin sayyohga xizmat koʼrsatish quvvatiga ega boʼlib, 50 ta ish oʼrni yaratilgan.